De rivier verleggen begint lokaal

Door: Sandra Barth

Op 3 oktober vond er in de Groene Afslag in Bussum een mijlpaal plaats in de geschiedenis van de duurzaamheidsbeweging in Nederland. Acht denkers formuleerden samen een helder verhaal, het Manifest Eerlijke Economie, over de noodzakelijke koerswijziging van onze economie. Dit tiental bestaat uit Babette Porcelijn, Derk Loorbach, Joyeeta Gupta, Kees Klomp, Marleen Stikker, Michel Scholte, Paul Schenderling en Winne van Woerden. Tijdens het event in de Nieuwe Groene Afslag werd dit manifest uitgedeeld aan landelijke politici door Ruurd Priester, zonder hem was deze mijlpaal niet mogelijk geweest.

Het geluid van vooruit – wat aandacht krijgt, groeit

Dit manifest wordt ook gekoppeld aan een campagne van The Green Times, die woensdag live gaat. De afgelopen maanden heeft de vorige campagne van The Green Times al bijna vijf miljoen mensen bereikt. Woensdag start de tweede fase van deze campagne: de oproep om te stemmen op “Vooruit” – een coalitie van politieke partijen die de voorgestelde transitiepunten omarmen.

De rivier verleggen

Hans Stegeman verwoordde het treffend tijdens deze avond in zijn column die hij voorlas: onze instituties zijn als dijken die bescherming bieden, maar de rivier zelf — onze economie — moet van koers veranderen. Alleen dan kunnen we echt werken aan een samenleving die veerkrachtig en toekomstbestendig is.

Stem van de toekomst en stem van de natuur

De stem van de toekomst werd vertegenwoordigd door Enna Groen, die dit op een zeer krachtige en indrukwekkende manier deed. Dat belooft wat voor de toekomst! Aan het einde van het event verraste Merlijn Twaalfhoven, de dagvoorzitter, ons met een audio ingesproken door de natuur, om ons te bepalen bij dat deze er al zo lang is dat de tijd dat wij bestaan maar een fractie daarvan is. En, als wij er niet meer zijn, er nog onvoorstelbaar lang zal zijn. Reden te meer om na te denken hoe we samenleven met de natuur.

De tien transitiepunten: van nationaal kader naar lokale praktijk

De tien punten uit het Manifest Eerlijke Economie schetsen een koers richting een samenleving waarin economie en ecologie hand in hand gaan. Ze vormen een uitnodiging aan regio’s, overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers om de transitie lokaal tastbaar te maken.

Onderstaande tien punten laten zien hoe deze nationale richting kan worden vertaald naar regionale en lokale praktijken. Ze vormen geen blauwdruk, maar een gemeenschappelijk kompas dat regio’s helpt hun eigen route te bepalen.

1. Bestaanszekerheid & basisbehoeften gewaarborgd

Van onzekerheid naar een economie waar basisbehoeften – wonen, eten, zorgen, leren en verplaatsen – betaalbaar en bereikbaar zijn.

2. Ongelijkheid naar een acceptabel niveau

Van extreme ongelijkheid naar een economie waar ongelijkheid de democratie niet ondermijnt en waar werk meer loont dan rentenieren.

3. Lokale democratie en zelfbeschikking versterkt

Van besluitvorming door verre bestuurders en multinationals naar lokale gemeenschappen die zelf bepalen over energie, voedsel en voorzieningen.

4. Financieel systeem in dienst van mensen

Van een zelfverrijkend financieel systeem dat systeemrisico’s creëert naar democratische controle over financiën ten dienste van de reële economie.

5. Samenleving heeft grip op technologie

Van techcorporaties die gebruikersdata commercialiseren naar collectief beheerde technologie die menselijke en ecologische belangen dient.

6. Herstel van natuurlijke systemen

Van vernietiging van de natuur waar wij afhankelijk van zijn naar wettelijk verplichte regeneratie van ecosystemen.

7. Waardegedreven economie inclusief echte prijzen

Van geld als enige graadmeter naar waardering van niet-commerciële waarden, waarbij geldprijzen alle maatschappelijke en ecologische kosten doorberekenen.

8. Democratische bescherming tegen bedrijfsschade

Van bedrijven die onbegrensd schade kunnen berokkenen naar democratische controle die sociale bescherming afdwingt.

9. Rechtvaardige internationale verhoudingen

Van uitbuiting naar eerlijke internaitonale handel met rechtvaardighe grondstofprijzen en gelijkwaardige participatie in mondiale besluitvorming.

10. Een houdbaar economisch systeem

Van groei als doel naar een economie waarin leven kan floreren binnen sociale fundamenten en ecologische grenzen – ongeacht of de economie groeit of niet.

 De rol van de Proeftuin voor Transitieversnelling

De Proeftuin voor Transitieversnelling ondersteunt regio’s die de samenwerking tussen overheden, bedrijven, voorlevers, dwarsdenkers en bewoners faciliteren, om deze transitiepunten. Door kennisdeling, netwerkvorming en samenwerking stimuleren we dat nationale ambities wortelen in lokale praktijken. Zo ontstaat een beweging die common up de rivier verlegt — naar een economie die voedt in plaats van rooft.

Waarom dit belangrijk is

Door deze nationale transitiepunten te koppelen aan lokale initiatieven, maken we de grote beweging tastbaar en handelingsgericht. We tonen dat de rivier verleggen niet alleen een kwestie is van beleid of grote systemen — het gebeurt juist in buurten, dorpen en regio’s waar mensen samen werken aan een nieuw fundament.

De rivier verleggen begint lokaal

Hans Stegeman gebruikte in zijn column de krachtige metafoor van de rivier: jarenlang hebben we dijken gebouwd om ons te beschermen, maar zolang de stroom dezelfde kant op blijft gaan, zullen die dijken ooit bezwijken. Daarom is het tijd om de richting van de rivier zelf te verleggen — de economie zo vorm te geven dat ze niet langer tegen de natuurlijke en sociale grenzen in stroomt, maar ermee meebeweegt. Deze gedachte sluit nauw aan bij het werk van Li An Phoa, die met haar Rivers Movement mensen langs hele rivierlopen verbindt om water weer als levend geheel te zien, én bij Joe Brewer, die bioregionale regeneratie beschouwt als het herstellen van de natuurlijke bedding waarin samenlevingen kunnen floreren.

Levensstromen weer gezond maken

Waar Hans oproept om het systeem van koers te veranderen, laten Li An en Joe zien hoe dat er in de praktijk uitziet: door gemeenschappen te verbinden met hun landschap en elkaar, en zo de levensstromen weer gezond te maken. Het is precies in deze verbinding — tussen beleid en praktijk, systeem en leefwereld, rivier en gemeenschap — dat onze regio een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan de noodzakelijke omwenteling.

Aftiteling en erkenning

Dat mijn naam in de aftiteling stond, is niet omdat ik persoonlijk zo’n grote rol heb gespeeld, maar omdat de Proeftuin wordt (h)erkend als een serieuze partner in deze beweging. Dat geeft ons een sterke positie om mee te bouwen aan de volgende fase, samen met deze prachtige landelijke kenniscoalitie!